Od 1 października 2021 r. zaczną obowiązywać (w znacznej części) przepisy ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe. Celem wprowadzanych zmian jest dalsze uproszczenie rozliczania przez podatników podatku VAT – tzw. pakiet SLIM VAT 2 (Simple Local And Modern VAT). Pierwsza inicjatywa o tym charakterze, czyli pakiet SLIM VAT, weszła w życie z dniem 1 stycznia 2021 r.
Zmiana definicji państwa członkowskiego
Z dniem 1 lutego 2020 r. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej wystąpiło z Unii Europejskiej. Umowa o wystąpieniu określała okres przejściowy, który skończył się 31 grudnia 2020 r. Po zakończeniu okresu przejściowego przepisy UE w dziedzinie podatku VAT nie mają już zastosowania do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie. W konsekwencji w relacjach między UE a Zjednoczonym Królestwem nie występują obecnie takie transakcje jak wewnątrzwspólnotowa dostawa czy nabycie towarów. Wyjątkiem jest jednak terytorium Irlandii Północnej, gdzie nadal obowiązują unijne regulacje dotyczące podatku VAT w odniesieniu do towarów.
W związku z tym postanowiono zmodyfikować definicje „państwa członkowskiego” oraz „terytorium Unii Europejskiej”. Przyjęcie takiej regulacji przyczyni się do uniknięcia niepotrzebnych wątpliwości, które mogą pojawić się zwłaszcza po stronie podatników dokonujących transakcji z podmiotami z Irlandii Północnej. Po zmianie przepisów przez państwo członkowskie rozumieć się będzie państwo członkowskie Unii Europejskiej, a także Irlandię Północną w zakresie określonym w Protokole w sprawie Irlandii/Irlandii Północnej do Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.
Transakcje łańcuchowe
Jak wynika z art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku gdy te same towary są przedmiotem kolejnych dostaw oraz są wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy, wysyłkę lub transport przyporządkowuje się wyłącznie jednej dostawie. Zasadniczą zatem kwestią dla właściwego opodatkowania transakcji jest ustalenie, do której dostawy w łańcuchu należy przyporządkować transport towarów (która z dostaw będzie tzw. dostawą ruchomą).
W przypadku transakcji eksportowych, zgodnie z art. 22 ust. 2a ustawy o VAT, jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego przez nabywcę, który dokonuje również ich dostawy (podmiot środkowy), przyjmuje się domniemanie przyporządkowania dostawy ruchomej dla tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy wynika, iż wysyłkę lub transport należy przyporządkować jego dostawie. Taka konstrukcja powoduje konieczność każdorazowej analizy warunków, na jakich dokonywana jest dostawa w celu zlokalizowania transakcji ruchomej.
Natomiast w kontekście WDT, w myśl art. 22 ust. 2b ustawy o VAT, jeżeli towary są wysyłane lub transportowane z terytorium jednego państwa UE na terytorium innego państwa UE, wysyłka lub transport tych towarów są przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego. Przez podmiot pośredniczący rozumie się natomiast innego niż pierwszy w kolejności dostawcę towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz.
Po zmianie przepisów w odniesieniu do transakcji łańcuchowych w przypadku eksportu towarów i WDT zostanie wyraźnie określone, której dostawie należy przypisać wysyłkę lub transport. Zgodnie z dodanym do art. 22 ust. 2e ustawy o VAT, w przypadku towarów, o których mowa w art. 22 ust. 2, które są wysyłane lub transportowane z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego albo z terytorium jednego państwa UE na terytorium innego państwa UE przez:
pierwszego dostawcę – wysyłkę lub transport przyporządkowywać się będzie jego dostawie,
ostatniego nabywcę – wysyłkę lub transport przyporządkowywać się będzie dostawie dokonanej do tego nabywcy.
Zmiany dotyczące dostawy budynków
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, ze zwolnienia od podatku korzystają m.in. dostawy budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
a) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
b) między pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
Przepisy przewidują jednak możliwość rezygnacji z tego zwolnienia i wybór opodatkowania dostawy. Jednym z warunków osiągnięcia takiego skutku jest złożenie stosownego oświadczenia właściwemu dla nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego. Obecnie, stosownie do art. 43 ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT, strony transakcji dostawy budynku, budowli lub ich części muszą złożyć zgodne oświadczenie najpóźniej dzień przed dostawą nieruchomości.
Zmiana brzmienia art. 43 ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT dopuści od 1 października 2021 r. (opcjonalnie) możliwość składania zgodnego oświadczenia dostawcy i nabywcy o wyborze opodatkowania nieruchomości również w akcie notarialnym. Oznacza to, że strony dostawy budynku, budowli lub ich części będą mogły dokonać wyboru i albo złożyć właściwemu dla nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego zgodne oświadczenie o wyborze opodatkowania VAT dostawy tych obiektów – najpóźniej na dzień przed dokonaniem dostawy tej nieruchomości, albo złożyć to oświadczenie w akcie notarialnym.
Odliczanie VAT w drodze korekty
Podatnik, zgodnie z obowiązującym obecnie art. 86 ust. 13 ustawy o VAT, może odliczyć podatek naliczony w drodze korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia tego podatku, w przypadku gdy nie dokonał odliczenia podatku naliczonego w zawartych w art. 86 ust. 10, 10d, 10e i 11 ustawy o VAT terminach.
Od 1 października br. w przypadku nieujęcia faktury zakupowej na bieżąco podatnik będzie miał możliwość skorygowania deklaracji podatkowej:
za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo
za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie, w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego,
nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo.
Rozwiązanie to przyczyni się u podatników do zmniejszenia liczby obowiązków w zakresie liczby składanych korekt deklaracji (możliwa będzie kumulacja odliczeń VAT w jednej deklaracji za wybrany okres rozliczeniowy w przypadku faktur, dla których prawo do odliczenia powstało w niedużych odstępach czasu).
Przy czym, zgodnie z art. 4 ustawy nowelizującej, w przypadku gdy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstanie przed dniem wejścia w życie tej ustawy, podatnik stosować będzie przepis art. 86 ust. 13 ustawy w brzmieniu dotychczasowym.
Ulga na złe długi
Zmiana przepisów dotyczących ulgi na złe długi polega na uchyleniu warunku dotyczącego rejestracji dłużnika jako podatnika VAT czynnego na dzień poprzedzający dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej przez wierzyciela. Jednocześnie wierzyciel nadal będzie musiał posiadać status podatnika VAT czynnego. Dla zachowania symetrii nastąpi uchylenie ust. 1b w art. 89b ustawy o VAT.
Jednocześnie wydłużono z dwóch do trzech lat okres, w jakim wierzyciel będzie miał prawo skorzystać z ulgi na złe długi. Oznacza to, że wierzycielowi będzie przysługiwało prawo do pomniejszenia podstawy opodatkowania i VAT należnego, jeżeli od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłyną 3 lata, licząc od końca roku, w którym faktura została wystawiona.
Zmiany dotyczące VAT-26
Obecnie podatnikom przysługuje prawo do odliczenia 100% podatku naliczonego z tytułu wydatków ponoszonych na pojazdy samochodowe wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej, dla których podatnicy są obowiązani prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu oraz gdy złożą naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodnie z art. 86a ust. 12 ustawy o VAT, informację o tych pojazdach w terminie 7 dni od dnia, w którym zostanie poniesiony pierwszy wydatek związany z tym pojazdem. Informacja ta jest składana na formularzu VAT-26. W przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego podatnik jest obowiązany do aktualizacji informacji, o której mowa w art. 86a ust. 12 ustawy o VAT, najpóźniej przed dniem, w którym dokonuje tej zmiany.
Zmiana wprowadzona w art. 86a ust. 12 ustawy o VAT wydłuży termin obowiązku składania VAT-26 do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonane zostanie pierwsze nabycie związane z samochodem dające 100% prawo do odliczenia. Oznacza to, że podatnik, który w konkretnym dniu okresu rozliczeniowego poniesie pierwszy wydatek związany z pojazdem samochodowym wykorzystywanym wyłącznie do jego działalności gospodarczej, nie będzie już obowiązany do złożenia do urzędu skarbowego VAT-26 w terminie 7 dni od dnia, w którym zostanie poniesiony pierwszy wydatek związany z tym pojazdem, lecz będzie obowiązany złożyć VAT-26 w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniesie pierwszy wydatek związany z tym pojazdem. Informacja ma być złożona nie później niż w terminie złożenia ewidencji JPK_V7M/V7K za dany miesiąc, również w odniesieniu do podatników rozliczających się kwartalnie.
Zgodnie z art. 5 ustawy nowelizującej przepisy art. 86a ust. 12-14 w nowym brzmieniu stosować się będzie w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności gospodarczej, poniesionych od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej.
Modyfikacja załącznika nr 15 do ustawy o VAT
Od 1 października 2021 r. zlikwidowane zostanie zawężenie „ex” w poz. 60 załącznika nr 15 do ustawy o VAT, w związku z czym MPP będą podlegały „Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych oraz części i akcesoria do nich” sklasyfikowane w PKWiU 26.20.1.
Zmiany, które zaczęły obowiązywać od 7 września 2021 r.
» Zmiana zasad odliczania VAT w przypadku WNT
Zmiana w art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b) ustawy o VAT stanowi realizację wyroku TS UE z dnia 18 marca 2021 r., w sprawie C-895/19. W przepisie tym zrezygnowano z warunku uzależniającego dokonanie odliczenia VAT naliczonego w tym samym okresie, w którym wykazano podatek należny, od wykazania VAT należnego w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Zmiana w art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT jest konsekwencją powyższej zmiany. Przepis ten odnosi się do transakcji importu usług, dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, i wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w ramach systemu odwrotnego obciążenia.
W związku z tym, zgodnie z nowym brzmieniem przepisów art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b) i pkt 3 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, w przypadkach w nich wskazanych, powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.
» Korekta importu towarów w deklaracji
Wprowadzone zostały przepisy umożliwiające podatnikowi dokonanie korekty deklaracji w sytuacji, gdy podatnik w pierwotnej deklaracji nie rozliczył w całości lub w części podatku z tytułu importu towarów wykazanego w zgłoszeniu celnym. Zgodnie z dodanym do art. 33a ust. 6a ustawy o VAT, podatnik może złożyć korektę deklaracji w terminie 4 miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu.
Jednocześnie w przypadku gdy podatnik nie rozliczy podatku w prawidłowej wysokości (w całości lub części) i nie złoży w terminie stosownej korekty deklaracji, utraci prawo do rozliczenia podatku w deklaracji (znowelizowany art. 33a ust. 7 ustawy o VAT).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2021 r. poz. 685 ze zm.)
Ustawa z dnia 11.08.2021 r. o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz. U. poz. 1626)
autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 77 (1848) z dnia 2021-09-27
Źródło: https://www.pit.pl